Trailer The Stolen Archive, Donna Verheijden (a collage of footage from the archive of The Netherlands Institute for Sound and Vision)
In de jaren '50 heeft er een ontmoeting van Het Genootschap plaatsgevonden op het Vuurtoreneiland in het IJmeer. Daar heeft men een verbond gesloten. Nu, 60 jaar later krijgen Qamilla en Arianna de opdracht van Het Genootschap een aantal archiefstukken te ontvreemden uit verschillende Rijksarchieven. De stukken moeten op 2 januari 2022 openbaar gemaakt worden.
Filmstill The Stolen Archive, Donna Verheijden
De thriller The Stolen Archive wordt in Het Nieuwe Instituut vertoond in de vorm van een video-installatie. We volgen Qamilla en Arianna op hun zoektocht door verschillende Staatsarchieven. De hoofdstukken worden vertoond op diverse monitoren.
Filmstill The Stolen Archive, Donna Verheijden
De maquettes verwijzen naar twee gebouwen die als ontmoetingsplek dienen tijdens belangrijke gebeurtenissen. Het mensfiguurtje, gemaakt door Lida Licht-Lankelma (collectie Het Nieuwe Instituut), dat op zaal te zien is in Het Nieuwe Instituut, speelt een cruciale rol in het verhaal. De fragmenten van filmrollen uit de collectie van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en de maquettes en objecten uit de collectie van Het Nieuwe Instituut geven ruimte om te speculeren; wat ligt er opgeslagen, wat voor verhalen liggen er? We zien stapels filmrollen en in elk blik zit weer een ander verhaal. Achter de façade van elke maquette en gebouw schuilen misschien onwaarschijnlijke en niet eerder vertelde gebeurtenissen.
Filmstill The Stolen Archive, Donna Verheijden
De bezoekers kunnen de cijfers volgen die op de sokkels aanwezig zijn, maar is ook van harte uitgenodigd zelf de volgorde te bepalen waarop ze het verhaal tot zich nemen!
Oana Clitan, Future news, official screens, 2019. Based on a fragment from Kijk op kikkers, 1973, Polygoon-Profilti collectie, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Creative Commons – Attribution-Share Alike
The final installation is set in a dystopian future after an event called The Great Blackout, when electrical devices were greatly damaged and things we now take for granted are suddenly not available anymore. Among these, the production of new visual content is momentarily not possible since cameras and phones were also damaged. The country is ruled by The Institute, whose scientists managed to barely restore some screens and footage. In order to keep the people up to date with new developments, The Institute has set up news stations consisting of clusters of restored screens, where the news is being broadcasted. However, the form of news has changed in this future, the news anchors are normal citizens discussing different aspects of this unstable situation. The installation is one of these news stations where visitors can hear news about The Blackout from six citizens.
Oana Clitan, Future news, official screens, 2019. The logo of The Institute
The project uses past and present news rhetorics to make a speculation about how information will be presented in the future - and by whom. It is essentially an extension of post truth, an exaggeration of today’s tendencies, transplanted to a future with a society in an unstable situation: facts are replaced by opinions, appeals to rationality are replaced by appeals to emotion. Another theme I found very interesting to explore is the relationship between government and media outlets, as informed by research in the archives of the past.
Looking back at the process, my project changed quite a bit from my initial proposal, which is a pleasant surprise, a sign that I let myself explore and had the freedom to follow certain interesting threads that appeared along the way. In general this project has a lot of ‘firsts’ for me (for example first time working with video and trying to develop an actual narrative) and I definitely say it was a very interesting process. In the future I plan to pick up some threads I didn’t follow yet and see where they lead!
Oana Clitan, Future news, official screens, 2019. Based on a fragment from The technological center of the ESA, 1979, Polygoon-Profilti collectie, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Creative Commons – Attribution-Share Alike
Archiefkast, Guy Königstein (original photos from the archive of Firma Gispen, courtesy of Het Nieuwe Instituut, Rotterdam)
The ghost from the last chapter is not a terrifying one: it is no one else than myself. The abandoned black and white stages waited too long, thus I finally carve through their two-dimensionality and walk in - an uncalled guest. I take part in endless meetings, open drawers and water plants, knock on heavy doors and climb up yet another staircase to - where?
I leave no traces behind, but an echo: hesitant murmurings, human mooing, underwater breath taking, counting in an unrecognisable language, shattered porcelain.
Dear past, what would it take to throw you off balance? Guy Königstein
Recorded, these voices and sounds constitute my parallel archive, paired with the original photos of empty spaces I collected in the last months in the National Architecture Archive. It is the gap between these two archives - between presence and absence, between institutional and personal, between still and moving, between silence and sound, between historical and contemporary - that I find most interesting. And this is where I invite you to come in, linger, watch and listen, and make up your own part in it.
Dear past, what would it take to throw you off balance? Guy Königstein (installation view at Het Nieuwe Instituut, Rotterdam)
Dear past, what would it take to throw you off balance? Guy Königstein (installation view at Het Nieuwe Instituut, Rotterdam)
Dear past, what would it take to throw you off balance? Guy Königstein (installation view at Het Nieuwe Instituut, Rotterdam)
Having made several new experiments, I think I am slowly able to formulate a “method” for creating my “collection” – a series of small works, based on (but not interfering with) archival materials, that are personal (but not naïve), political (but not provocative), diverse (but not representative), actual (but also historical), non-narrative (but not boring), confused (but not senseless) …
Guy Königstein, Negotiation, 2019. Based on a fragment from Bijenmarkt, Polygon-Profility, 1951, Creative Commons – Attribution-Share Alike
Guy Königstein, His/story, 2019. Based on a fragment from Hoe werkt de postcheque en girodienst?, Polygon-Profility, 1976, Creative Commons – Attribution-Share Alike
At the moment I concentrate on photographs from the different architects’ archives of Het Nieuwe Instituut. During the visual research I encountered several “typologies” of completely empty spaces that repeatedly appear in the archives: for instance large staircases, diverse meeting and conference rooms, entrances (corridors and doors), as well as intimate interior settings (in private and semi-public spaces).
Staircase in the Social Hall of the passenger-ship D.S.M Dempo, 1929. Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Architect Kromhout W. / Archief (KROM), inv. nr. KROM-84-22
In my eyes often culturally symbolic, these empty spaces seem to provide a stage – though not necessarily an accessible one. I cannot simply enter them (technically- they are two dimensional; legally- their copyrights are not clear; historically- they are of a time passed, etc.). So, since I cannot – and do not want – to inhabit them, the question arises: what does it take me to pass through these spaces?
Guy Königstein, Decision-making, 2019. Based on a fragment from Demonstratie tegen uitbreiding ultra centrifuge fabriek, Polygon-Profility, 1978, Creative Commons – Attribution-Share Alike
The black-and-white “monumentality” invites a “minor” action – and I think that I might have found an answer in the present-absent figure of the GHOST …
The last weeks I’ve been working on defining my story about a dystopian future, which my final work will be about. I’ve been writing things down, connecting ideas and writing small scripts. One big realisation was that all the small themes I wanted to touch (that I mentioned in the last blogpost) were mostly summed up by one idea – post-truth.
In short, my work will be set in a near future where an event has happened and, as a consequence the situation is quite unstable. Various news items presenting the situation are trying to keep citizens calm.
As I probably wrote in all the blogposts, I am trying to weave the fact that I am using archival materials into the story. At this moment I am still undecided between two scenarios:
The ‘event’ has somehow damaged people’s ability to produce new visuals and perhaps partly destroyed existing footage.
It’s not allowed to produce/show new visual content anymore, and the usage of archival materials is a tool of propaganda.
In my initial proposal automation played an important part, but now I am not sure if I will still address that, although there is still a possibility.
While also making a few videos as sketches, I had to gather a lot of small clips and photos from the archives. While I thought I had gone through most of it by now, it’s nice to discover that there are so many parts of it I didn’t look at so far, so that makes every search very surprising.
As I continue with my research I wonder if the “spatial strategies” in which I was initially interested are not actually similar to the policies that created (and keep maintaining) the archives I am working with. A look into the collection policies of the collaborating institutes reveals formulations like “het veiligstellen van het geheugen van de natiestaat Nederland” or “de taak, een representatief tijdsbeeld te distilleren.”
These institutional (and corporate) procedures, I realize, might be contradictory (or counter-productive) to my intention to create a “personal” collection that could have the potential of destabilizing the Past, rather than reframing and cementing it anew.
As an attempt to frame the content of my collection-in-becoming, I came up with a series of possible titles – which might only “do the work” if remaining a never-ending list:
The collection will have multiple titles
Things that change hands
All the things that you can’t know
All the things that you can’t have
All the things that you can’t be
Wat daarbuiten valt
Collection of
Comments on
Notes about
Spaces no longer possessed, moments indefinite
Ownscapes
Non-representative samples
It requires a certain amount of optimism, and heavy loads of endurance
Er is geen ontkomen aan, er heeft zich iets afgespeeld aan de kust, Wat er precies gebeurt is, wanneer en wat de gevolgen ervan zijn is nog niet duidelijk. Het is moeilijk te zeggen wie de betrokkenen zijn geweest. Ook weet men niet waar het bewijsmateriaal zich bevindt, maar dat het er is, staat buiten kijf.
Donna Verheijden, #5, 2019. Creative Commons – Attribution-Share Alike
Misschien zijn er antwoorden te vinden in de rijksarchieven van architectuur, beeld en geluid. Er moet toch iets vastgelegd zijn. Het archief van Dudok bevat documentatie over het Monument op de Afsluitdijk dat hij heeft ontworpen. Een perfecte locatie voor een geheime ontmoeting? In een brief van de voormalige directeur van het monument vraagt hij Dudok een aanbouw te maken, De desbetreffende directeur geeft in de brief aan dat er op hoogtijdagen maar liefst 200 auto’s langs het monument komen en dat men die enorme aantallen niet aankan!
Op Texel hebben een aantal suïcide bunkers zichzelf laten zakken in de zee, waar ze nu bevolkt worden door luipaardgrondels, zeedahlia’s, kreeften en mosselen. Ze leken niet bestand tegen de hoeveelheid water dat ze binnen kregen. Een roemloos einde van een tijdperk dat nog diep in ons collectief geheugen gegriefd staat.
Oana Clitan, untitled experiment, 2019
Left: Image from the archive of architect H.P. Berlage. Collection of Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Archief (BERL)
Right: 3D rendering using drawing from the archive of Lauweriks, J.L.M. (Johannes Ludovicus Mattheus), 1885-1932, (1864-1932), Inventarisnummer: LAUW100.1, Collectie Het Nieuwe Instituut.
Feeling some pressure from the timeline, I spent the last weeks narrowing down the story around my project.
Continuing to watch newsreels on various topics and brainstorming possible futures, I’ve made a list of themes I would like to explore in in a more substantial form (or the final project):
The relation (merging) between private news media and governments – more specifically the way governments use the formats of private news media to promote their agendas, especially in times of war or instability – resulting more visibly or not in propaganda
The decaying belief in photographic realism due to AI and advenced image editing techniques when it comes to news / information
The current tendency to not trust official news channels and growing belief that multiple personal accounts of an event on social media can paint a more realistic picture of a situation – and the role of AI/bots in this
The current tendency to address the viewer with emotional techniques rather than facts in order to sway beliefs in one direction or another
The possible merging of govenrments and corporations which hold large amounts of personal data
I constructed a future scenario for a video installation: a series of videos exploring how propaganda could work in the future, based on the points above.
However, another question was always on my mind, which I didn’t manage to answer in the previous stages: how to create material ‘from the future‘ using archival images and videos, which are so strongly linked to the past? At this point I might have found the answer, or at least one answer for now: the archival images could be a tool of propaganda, using nostalgia to evoke and idyllic past and a feeling of safety.
I’ve been doing some visual experiments to come up with a tone for a first video and drafting a script, as well as starting to come up with a ‘visual identity‘ for the future news agency which will be producing the videos in the installations.
Having made some decisions on how to proceed brings a new wave of energy and excitement.
Guy Königstein, A copy of a copy of a copy, 2014. Photograph of a sketch for an artwork that imitates a specific monument from the public space inside a museum.
For a long time I was not really interested in, or familiar with, copyright concerns. I worked mainly with materials that I created myself, so it did not seem very relevant. However, since I began working also with found materials in the last couple of years, such questions started to pop-up. I admit that as an artist I find the ethic and moral aspects of re-use more interesting than legal formalities. I perceive it as part of a larger discourse on cultural appropriation, decolonization, privilege, etc. Personally I usually take the freedom to transform found elements and/or embed them in my work in order to make an independent statement without much hesitation (for instance in the self-made publication Present Absence, photographs of which I have published here on my first post). I did believe that since my work is mostly material, usually exhibited or performed in art-institutions, does not circulate online very much, and is neither of a high commercial value, I should not feel “threatened” by legal complications. I now understand however that this might has been naïve.
In several particular earlier cases I have asked permission to use graphic or film works from other artists (or their heirs), and also paid fees to archives to be able to use photographic materials they posses.
Our discussion and conversation with Maarten Zeinstra has been helpful in several aspects. First and foremost it has reminded and cemented the notion that copyrights work in both directions – as a restriction and protection – an issue I tend to forget, since I generally believe that nowadays it is very hard to protect one’s creations (or even distinguish them so strictly from creations of others). It also clarified to me that the responsibility to re-used materials is completely in the hands of the artist. Even when working with professional institutions and archives, that might believe to have certain rights on the sources they hold, it does not mean that they can transfer these rights to others. As an artist one thus should be aware of the regulations, make the necessary research and eventually take the decisions accordingly.
It was actually refreshing to realize that all myths concerning alleged conditions and possibilities of re-use are wrong. It makes the decision to violate or not to violate others’ copyrights (or in other words – “risk management”) clearer. Things appear to be more “black and white” than “grey” in this case!
To conclude, I would like to remind myself that despite the positive side of being more informed and having a detailed understanding of these issues, such discussions could also have as a result certain “self-censorship.” Constantly asking oneself what is allowed and what is not allowed, and the frustration involved in the complexities can have a “chilling effect” and possibly prevent from engaging with specific materials from the first place. In a broader sense it could mean that we “leave” the past untouched and unquestioned to a moment, in which it might already turn irrelevant.
Oana Clitan, ‘…so different, so appealing’, 2017, collage made as part of the Goodbye Expectations exhibition at Visual Kontact gallery, Cluj-Napoca, Romania, curated by Olimpia Bera. Photo by Stefan Badulescu.
In my practice I use a lot of materials that I find online in different formats (photos, GIFs, short videos etc.), which I collage or modify with different techniques. The main reason why I like to use found materials is adding an extra layer of meaning to certain works – I use mostly recognizable images from the (pop) cultural sphere. In my view I am creating new images from combining lots of found images, but it’s important for me that these resulting new images directly reference the original source.
As many people, I did not know a lot about copyrights, assuming that if the materials I use are sufficiently modified, form a new work and are used for non-commercial purposes, it would be fine. However, the meetings and discussions we had as part of Open Archief, especially the last meeting with Maarten Zeinstra, were very helpful in clarifying these aspects. I can definitely say that now I have a more solid base of knowledge in regards to types of copyright, their timelines and how these are determined for different materials. And although the (legal) reality is quite depressing, having realized that my assumptions were far from the actual truth, I definitely believe that it is good to be correctly informed and make decisions while being aware of the possible consequences. In addition to this, it was very interesting to see how two different institutions like Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Het Nieuwe Instituut deal with it, and it makes me feel a bit better that some things are not 100% clear even in their case sometimes.
In my works so far, I know that some images I used are for sure copyrighted and some of them I’m not sure about. I deliberately chose to ignore it because of a number of reasons, but since my recent works depend on it, if I would have to go through copyright clearing for all of them, the works would probably not exist at all. I firmly believe that, especially in our development as an artist or designer (or any type of creative output), we shouldn’t limit ourselves because of this.
Personally I grew up with artistic appropriation and remix culture as a constant presence around me, from sampling in hip hop music I saw on MTV to collage and ready-made artists I learned about in art history. This made a mark on how I see creative re-use, combined with the fact that today we live in a world where so many new images are created every second. In my opinion that should be reflected in the concepts and aesthetics of new artists and the law should make that easier. Making visual content easier to use for artists can bring so many new forms of expression.
I believe all visual content should be available under the creative commons license for artistic use.
* 3 Feet High and Rising is the title of De La Soul’s first studio album released in 1989, considered one of the most influential hip hop albums of all time. However, it is not available for streaming due to copyright limitations from the record label because of the samples used and the language used to clear some of the samples. Ref: nytimes.com/2016/08/14/arts/music/de-la-soul-digital-albums.html
Deze blog beschrijft een reeks gebeurtenissen die tijdens en na de excursie over copyright plaats hebben gevonden. Het is een collectie van referenties, (online) archieven, documentaires, GIFs, licenties en fragmenten van gedachten.
Quodlibet
Ik luister naar Bach’s dertigste Goldberg Variatie uit 1741, een Quodlibet. Een vernuftig in elkaar geweven compositie vult mijn hoofd. Verschillende melodieën volgen elkaar op, haast alsof ze een estafette lopen. We horen een canon, in twee minuten en tien seconden. In die minuten passeren een aantal bekende volksliederen de revue, van Ich bin so lang nicht bei dir gewesn’ en Kraut und Rüben, tot Mein Junges Leben hat ein end.
Quodlibet; Latijn voor “Wat je maar wil / naar believen” van Quod “wat” en libet “believen”.*
In 1544 gebruikte Wolfgang Schmeltzl het begrip Quodlibet voor het eerst om een meerstemmige compositie te beschrijven, waarin de componist verschillende fragmenten van bekende melodieën of liederen had verwerkt. Dat kon gelijktijdig of na elkaar zijn. Het 18e-eeuwse Quodlibet van Bach is een re-mix!
Als maker opereer ik in een grijs gebied als het gaat om hergebruik van materiaal. Dit gebied blijkt tijdens de excursie niet zo grijs te zijn. We leren het woord risk-management.
Piraterij
Ik ben een piraat
Een piraat op jacht naar remix materiaal. Ben ik wel een piraat?
Is de mens niet vanuit nature nieuwsgierig, en wil het informatie delen?
Waren de vroegere verhalen-vertellers die van dorp tot dorp gingen niet ook al aan het remixen?
Détournement
Na de excursie besluit ik wat meer te weten te komen over de materie die we hebben verkregen.
Ik ga het web op en kom vast te zitten in de netten van licenties, creative commons en publiek domein. Onderweg las ik een aantal passages van Gilles Deleuzes – A user’s guide to Détournement.
Wanneer ik ontwaak uit mijn verwoede poging meer te weten te komen over c, cc en pd, ben ik verstrikt geraakt in het interweb. Drie vensters met respectievelijk 105, 168 en 85 tabbladen staan open. Ik begin met bookmarken. En mijn hoofd staat bol van de input!
De jaarlijkse huishoudbeurs in de hoofdstad, Giphy Polygoon Journaal, 1955. Collectie Beeld en Geluid, Creative Commons – Attribution-Share Alike
Tijdens het boodschappen doen zie ik een dame rondlopen met de definitie van copyright achter op haar sweater gedrukt. Ik vraag of ik een foto mag nemen. Het mag, de sweaterkomt van de Berschka, de dame in kwestie heet Rafaela en later glimlachen we naar elkaar in de supermarkt. Wat voor bronvermelding moet ik onder deze foto zetten?
Het manifesto is gebaseerd op een aantal statements:
Culture always builds on the past
The past controls the future
Our culture is becoming less free
To build free societies you must limit the control of the past
De documentaire is geïnspireerd op Lawrence Lessig’s boek Free Culture.
Blockchain?
Ik droom over een stamboom voor beelden en geluiden. Over een mogelijkheid de origine van een beeld terug te vinden. Re-Use, Blockchain? Tegelijkertijd kan je je als maker daar ook weer mee in de vingers snijden, met deze reverse-enginering manier van de origine van beelden achterhalen.
Conclusie
Na de excursie heb ik me ondergedompeld in een wereld vol informatie over verschillende licenties. Ik kijk ernaar uit me hier meer in te verdiepen en ben ook van plan meer onderzoek te doen naar online digitale collecties. Als maker pleit ik voor meer Free-flow tussen copyright-holders en makers, een evenwichtiger en meer genuanceerde balans tussen twee werelden ten behoeve van het hergebruik van beelden.
C = copyright
CC = Creative Commons
PD = Publiek Domein
Guy Königstein, Goede Vaart, 2019. Short video based on a polygon newsreel from 1948. Public Domain Mark
To take a break from the many questions and constraints, I have concentrated for a while on a free visual research (strolling randomly through hundreds of scans at het Nieuwe Instituut), and some intuitive experiments. Making use of materials from both archives, I repurpose, invert, reverse, group, and collage, in order to “blow new life” into them, or into the spaces they depict – a notion that is very often repeated in documents on urban-renewal (“nieuw leven inblazen”). I will return to more concrete architectural methods in a later stage.
Guy Königstein, Scenes of Crime, 2019. Experiment with inverted photographs from the archive of architect K. P. C. de Bazel. Collection of Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Archief (BAZE)
Guy Königstein, Scenes of Crime, 2019. Experiment with inverted photographs from the archive of architect K. P. C. de Bazel. Collection of Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Archief (BAZE)
For now I still wish to follow the ambition to create an “own archive/collection” which will address (but not necessarily answer) the complexities of my personal position and the general concept of the ‘cultural archive’. I think that this can be achieved through polyphony, inner-contradictions, fragmentation, diversity of media, unequal proportions, incoherency, etc. Maybe I would like to see my actions, gestures (and attitudes) as camera-filters or optical devices; applied (practically or conceptually) on the materials I encounter and wish to utilize, occupy, or simply let-be, in order to load them with alternative meaning.
Guy Königstein, 2019. Sketch for projection on a photograph from the archive of architect H.P. Berlage. Collection of Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Archief (BERL)
De afgelopen periode heb ik vooral veel eigen beeld geschoten. Ik heb hiervoor onder andere de Nitraatbunker bezocht, waar ik heb gefilmd. Hier zijn alle nitraatfilms van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid opgeslagen. De opnames kan ik later gebruiken ter aanvulling van het materiaal dat ik gebruik uit de collecties van het Nieuwe Instituut en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
During the last weeks I’ve mostly been experimenting with combining different materials through collage, drawing and editing. I’m trying to find an aesthetic that I find interesting in developing a bigger narrative around and exploring my topic of rhetorics in news about technology.
At first I started making static collages with images from the archive of Het Nieuwe Instituut that are open for use, but I wasn’t satisfied with the retrofuturistic look that resulted (since all the images are black and white and just look like a collage of old images). Then I started using other techniques and integrating other elements in order to achieve a new aesthetic. What I found the most interesting so far was choosing different elements and putting them in a new context that gave them a completely new meaning.
I also worked with video materials from the collection of Netherlands Institute for Sound and Vision. For example I cut out a performer from a video of a street theatre play and made it a character in a drawing found in the archive of Het Nieuwe Instituut. I also combined them with other elements and a traced animation of a video panel. Unfortunately I cannot put it on the blog because I really can’t find the link of a background drawing. I realised this is quite a big problem for my way of working which involves combining a lot of materials; I mostly let myself guided by the images but since I use so many it’s hard to keep track of all the source links, so that’s something I’ll have to find a solution for in the next stage.
My concept hasn’t changed that much but I also find it fascinating to build new worlds from all these materials with various characters moving through them. Now the challenge is to develop a narrative to follow.
In the next weeks I plan to carry on with visual experiments while building up the story I want to tell, which is slowly starting to take shape in my head. I hope to have the final story and aesthetic decided on by the middle of July so I can work on what I actually want to show in the final presentation and the form it’s going to take.
Een film over een film die nooit gemaakt had mogen worden. The Stolen Archive is een zoektocht in de archieven van Beeld en Geluid en Het Nieuwe Instituut. Elke post bevat een teaser die iets onthult over het verhaal achter een gestolen archief. Wil je het verhaal volgen? Dan kan je naar www.vimeo.com/stolenarchive of volg www.instagram.com/the_stolen_archive.
Donna Verheijden, #2, 2019. Creative Commons – Attribution-Share Alike.
Since kick-off I have spent three days at the study centre of Het Nieuwe Instituut, inspecting materials that were registered at the search-portal with words such as: Herbestemming, renovatie, vernieuwing or Sloop. In the first two visits I went through books and publications, while in the last visit I have ordered some materials from the archives. The difference was quite interesting. Books are often dedicated in retrospect to realized projects (and are usually edited and published by external bodies), while the archives contain also documentation of work-in-progress, competition-contributions, unrealized projects, theoretical studies, general correspondences, etc. that are collected by the architects themselves (and are later selected by the archivist to be preserved).
Mostly through the books I came across numerous inspiring ways of architects and planners to “deal” with the built past: allowing nature to take over, selective replacement of materials, stripping surfaces to the core, defining (statistic) criteria for destruction or rescue, fencing and monumentalizing selected elements, displacing, reuse of discarded materials and temporal approaches.
Ontwikkelingsplan voor de Westergasfabriek, Klazien Duijvelshoff, Evert Verstraten and Stadsdeel Westerpark, 1996, p. 34-35
Diagrams from the publication Ontwikkelingsplan voor de Westergasfabriek (Klazien Duijvelshoff, Evert Verstraten and Stadsdeel Westerpark, 1996, p. 34-35) show how specific buildings in the re-developed former industrial terrain are planned to be kept, and the surrounding areas are schematically allocated space according to desired functions (sport, flowers, parking, water, etc.).
De Amsterdamse woningnood – sloop- en saneringskalender 1973
In the self-made publication De Amsterdamse woningnood – sloop- en saneringskalender 1973 (author and publisher unknown) a reproduced newspaper clip describes the careful destruction of a small coffeehouse due to the construction works on the Metro line nearby the central station of Amsterdam: “All parts of the building are being numbered so that the coffeehouse can eventually be rebuilt in a different location in its historical shape.”
Betonschade; oorzaken, herstel en financiële konsekwenties, P. Groetelaers, Delftse Universitaire Pers, 1985
The publication Betonschade; oorzaken, herstel en financiële konsekwenties (P. Groetelaers, Delftse Universitaire Pers, 1985, p. 38 and 50) deals with the challenges of deteriorating concrete in after-war housing projects, and proposes among other possibilities, the selective replacement of ruined materials by new pre-fabricated elements.
The materials from the archives have so far surprised me in one main aspect, namely through the personal and emotional involvement. This is well exemplified in the case of a specific street corner in Alkmaar: In 1966 architect Piet Tauber (1927-2017) was commissioned to design an office building for the AMRO-Bank at the corner of the Voor- and Zijdam at the city centre. For this cause several very old traditional houses were demolished, despite large protest and critique. Thirty years later, the bank sold the building to a housing company, which decided to demolish the building in favour of a new housing complex. Now it was time for Tauber himself to protest. His archive holds dozens of determined complaint latters to the municipality, many newspaper clips, correspondence with the housing company, touching demands for support from colleagues, sketches for alternative renovation plans, etc. – spanning a period of more than three years. Tauber fought hard, but in vein. The last piece in the folder is a shiny brochure: invitation to the opening of the new building.
Parallel to the “architectural research” I was strolling through and around the online “cultural archive” of Sound and Image. Without a clear idea of what I search, orientation in this large pool is rather difficult. In general I find that despite its immenseness and the diversity of topics it addresses, this collection (mostly of polygon-newsreels) is quite homogeneous in character – it often presents a clear, condensed, formal and inauthentic perspective on a public event/issue, and correspondingly depicts mostly public, commercial or natural spaces (footage from private spaces is rare). Quite different are materials from the Amateur Film collection. Here the makers make use of an immediate access to personal life stories and spaces of their families, friends or neighbours, and since they do not have any time pressure (like on TV), the footage is edited – if at all – in a much more generous way. Hence, while it feels more “boring” these materials gave me the impression of documenting a more “real” and emotional past (similarly to the differentiation mentioned above between the materials I encountered in the library and the archive of Het Nieuwe Instituut).
After receiving an excel sheet with the detailed contents of the Sound and Image collection, navigation felt easier. I excluded the NSB part of the archive, and began scanning through the titles one by one – and upon interest viewed the video itself. In my own excel sheet I list links to interesting videos with a personal note, which usually refers to an aesthetic composition or thematic relation to my research (like the videos from my first blog-post).
In general, the journey hitherto has brought up two initial questions and thoughts:
First, I ask myself about my personal relation to the archives and the documents they hold. As a migrant by choice and privilege, I live in the Netherlands for more than a decade, and yet feel quite detached from its past (and in a way from its present as well). This position is ambivalent – it can be powerful and demotivating at the same time, and I wonder if and how I should define my position within the framework of this project. Notions of belonging, cultural appropriation, right to speak, (mis)use of language seem all very interesting and relevant to explore. For now, I am intrigued by the idea of “eigen-maken” (both in terms of the material and the things it symbolizes) as a means to begin my creative exploration.
Second, but still reflecting on my position, I am reminded by the archive that in many processes of urban renewal (and gentrification), artists play a significant role, often without realizing that they are being utilized by developers and municipalities. What is my take on that, understanding that my intention was to undertake a similar process of “renewal,” commissioned by two “national” institutions?
On May 4 and 5, instead of locally “celebrating” freedom, I have visited a series of exhibition openings and talks in Cologne. Under the title “Artist meets Archive” of the Photoszene Köln, six international artists were commissioned to work with a photographic archive and create/curate an exhibition in one of the city’s museums. Among their different approaches, most interesting, relevant and inspiring for my research was the exhibition project Noisy Images by Antje Van Wichelen at the Rautenstrauch-Joest-Museum. Van Wichelen researches colonial archives and speculates about the possibility of their destruction. Willing to work against the “classifying gaze” and “categorizing of the other” she asks: “What to do with all the images from the colonial past in our archives? How can we create new imagery on the basis of these? Do we need to keep looking, or start destroying them?” Her interventions include various methods – but for one of them she has let negatives from the archive be eaten by bacteria from Colognes Rhine water – every week one filmstrip is taken out of the water and put up for display.
In this stage of the process I am following two main directions:
Searching the archives
Since I have already quite a clear subject, newsreels & technology, I have mainly been looking at the archive of the Netherlands Institute of Sound and Vision through the Polygoon collection, which contains newsreels from 1921 to 1987. I’ve been making an inventory of newsreels which talk about technology / automation / factories and making notes about the subjects presented, year, words used in the descriptions, types of images, appearance of people vs appearance of machines, types of music, etc. I am currently trying to categorise the videos based on these notes in order to see some statistics more clearly.
Alongside this, I’ve also been browsing both the archives from Sound and Vision and Het Nieuwe Instituut quite randomly (searching random keywords) trying to find interesting images that spark ideas or that I can use in the future for visual experiments. Here are some examples that caught my attention:
This is an example of a very strong image that I found while watching newsreels which I definetly plan to use in the future for visual experiments and make use of it in the story I want to tell. It has a perfect mix of creepy and cute!
Amsterdam auto-vrij, poster published by Kloos, M., 1975. Inventarisnummer: AFFV312, Collectie Het Nieuwe Instituut.
I found this poster and I liked the humor in the way it gives cars unpleasant human characteristics.
Trans Europe Express [TEE] Modellen, plaster model by Bout-van Blerkom, Elsebeth (architect), Werkspoor (opdrachtgever), Bout-van Blerkom, Elsebeth (maquettebouwer), 1953/1957. Objectnummer: MAQV591.03, Collectie Het Nieuwe Instituut.
I really like the appearance of this train maquette made out of plaster, it makes it look like an ancient artifact. This would also be an example of an interesting object that I would like to somehow integrate in my story.
Doing theoretical research in order to refine my concept and define a more clear outline of the project
I’ve been reading about newsreels, their purpose, influence and uses, including an interesting case study about the way in which newsreels were basically used as propaganda in the USA to change the people’s perception about the nuclear tests from the Bikini Atoll. This helps me understand better their context and the conditions under which they were made.
Reading ‘The War of Words’ by Kenneth Burke, a study of news rhetorics. Here I plan to get a better understanding of rhetorical devices, identify some of them in the archive materials and possibly use some in the future (more here). Some questions naturally arise from both directions, for example:
would the newsreel format be relavant today or in the future, in which context?
what would be today’s equivalent of a newsreel, which format and which medium would it appear in?
what is my relation with the archives and do I want to make that apparent in the project?
while working with archives from The Netherlands, do I want to keep this context or make it more universal?
Since my initial proposal for this project I am gravitating towards making a video or a series of videos with a story that acts as a metaphor about news rhetorics on technology, made out of materials from the two archives, remixed. I am now trying to define the story, point of view and timeframe and writing down small ideas for the video(s). All in all, in this stage I am both browsing the archives for interesting materials and for identifying rhetorical strategies I can use for the final video, but also trying to develop my concept so that I have a more precise focus when looking for materials in the archives. The next step is starting to do some visual experiments with some archive materials, which is very exciting!
Con/de/struction (working title) is conceived as an attempt to learn from the diverse ways Dutch architecture and urbanism have been dealing with the built past, and to correspondingly develop creative methods to approach and engage with historical cultural documents.
In the initial part of the project I will focus on researching spatial and material strategies that were employed (over the last two centuries) by Dutch architects, urban planners and designers in processes of restoration and renovation, demolition and destruction, reuse and repurposing. I expect to trace such strategies in the State Archive for Dutch Architecture and Urban Planning (within Het Nieuwe Instituut).
These publications, among many others that can be found in the library of Het Nieuwe Instituut, demonstrate the scope of contemporary research relevant to this project.
Subsequently, my intention is to explore and experiment with different audio-visual techniques that are inspired by the findings of the first stage, and apply them on historical documentary materials from the publicly accessible media archive of the Netherlands Institute for Sound and Vision.
While addressing the socio-political responsibilities and challenges of safe-keepers of cultural heritage (such as the collaborating institutes) in days of accelerated media-production and growing demands for decolonization, equal representation and positive discrimination, the project will not look at specific historic wrongdoings or currently debated injustices. Instead it might declare neutral, random or even boring pasts as possible cultural battle fields.
Present Absence, visual essay, 2017, Guy Königstein.
This endeavor builds upon a series of earlier artistic engagements with the archive. For instance, for the projects Present Absence and The ___ You Work With I worked with visual and textual materials produced during the apartheid era in South Africa, found by myself during an artist residency in Johannesburg.
The ___ You Work With, re-published handbook, 2017, Guy Königstein.
In Grand Kenyon I explore the life and work (and archive) of influential British archaeologist Dame Kathleen Kenyon (1906-1978), using techniques inspired by her own excavation and field recording methods.
Horizon K. (Sabratha), collage, 2019, Guy Königstein.
As a artist, my main research focuses on mass- and social media, Its seductions and underlying power structures. The three most recent films which I have made, Kiss the Sky — Eye Trick the I, Land of Desire — Happy is the New Black and All the World’s a Stage — Ways of Seeing 2013 form a trilogy on our image culture. Within these films, found footage is being used, together with self-shot imagery in order to talk back at the media. What are the images we are surrounded with, and how to deal with them? To what extend are we seduced or deceived by those images?
Trailer of Kiss the Sky – Eye Trick the I, 2019, Donna Verheijden.
The Stolen Archive
The (moving) Images, sound fragments, correspondences, objects and archival depots of the Nieuwe Instituut and the Institute of Sound and Vision will serve as props, actors and sets for a speculative thriller on untold (hi)stories.
“The issue concerned many of us, even though the act was hardly visible… A bad copy, they say, poor image quality…”
As a designer and artist I explore themes like language and contemporary communication influenced by technology and media. I move through collages, animations, drawings, installations and other various mediums and use mostly found online materials and footage.
My project for Open Archief will be a research into rhetorical tools from archival newsreels which present the early days of automation and technological development. It will also be reflecting on the rise of artificial intelligence and how it influences the news itself in the present. The provisionary title ‘The evening news and the automatic plough’ was inspired by a Polygoon newsreel in the open archive of the Netherlands Institute of Sound and Vision about the use of the fully automatic plough in agriculture:
Through this project I would like to analyse and deconstruct the rhetorical tools of archival newsreels about automation and make a link with the current developments of machine learning and artificial intelligence, as well as its current relation to news: it being an important factor in the rise of fake news, blurring the line between fact and fiction and users being targeted by new digital marketing techniques used to advance specific political agendas through emotional manipulation.
I plan to also integrate architectural plans, images and interesting stories from the archive of Het Nieuwe Instituut in my research.
In the past I’ve been working with various techniques and I’ve become more and more interested in working with found imagery as moving image and installations, trying to break out from the static 2D format so common in design.
Anthropolabour is a series of animated GIF compositions about labour, technology and media and are inspired by Kurt Vonnegut’s dystopian novel Player Piano, which analyses the societal e ects of workers being replaced by machines.
Disputation between rocks and hearts, 2018, Oana Clitan.
Disputation between rocks and hearts is an installation which makes a link between different stages of the history of writing, part of a research about the transition between communicating with text to communicating with images in online conversations and the use of animated GIFs as rhetorical devices.
Anthropolabour, 2017, Oana Clitan.
Open Archief is a multifaceted, collaborative research project that explores the beauty and innovation that can be inspired by making archival material accessible to artists for creative reuse. Brought forward by three Dutch heritage institutions: Het Nieuwe Instituut (HNI), The Netherlands Institute for Sound and Vision (Sound and Vision), and the International Institute of Social History (IISH). Open Archief urges and supports media artists to make use of digitized and open archival collections. Through an artistic residency program, a symposium, and several workshops throughout the year, Open Archief brings media artists and heritage institutions together to discuss the importance of creative reuse of heritage and of making digital collections available.
This year’s theme, RE:SEARCH, will act as an arc over the project. The theme is meant as inspiration and can be explored from different angles. RE:SEARCH evokes a sense of playfulness that flows from archival research - which is both responsive and reactive but also explorational and directed.
The Residencies
Through an open call, three media artists are invited to create new work using archival material from the digital collections of HNI, Sound and Vision, and the IISH. The selected artists will work closely with the collection experts from the three institutions for at least six months and their work will be exhibited at Het Nieuwe Instituut in the spring of 2021.
The open call will be announced in early fall of 2020 and will be published on the website.
Re:Use Clinics
Re:Use Clinics are workshops and presentations which invite archival institutions and artists to discuss the use of archival material. How do we create an open digital environment that enables the artistic reuse of heritage materials? How can artists take advantage of public domain archival materials? What are possible pitfalls? Are some of the questions we focus on. Several Re:Use Clinics are presented throughout the year on different locations across the Netherlands and they will be free of charge. In line with Covid-19 regulations some presentations will be hosted virtually.
International Symposium
Open Archief will host an International Symposium which will take place in the spring of 2021. It is a multidisciplinary event that aims to bring together professionals from various fields (image makers, artists and professionals in the field of heritage and copyrights) and to share knowledge and insights on the topic of artistic reuse of heritage. The aim is also to present this knowledge to a wider audience and to have it critically assessed by these professionals, interested parties and institutions. More information will be provided as we shape the programme. The symposium is made possible through the financial support of Pictoright.
Sound and Vision is one of the largest media archives in the world, it stores various types of media, such as radio and television programs, video (games), written press, political prints, gifs, websites and objects. Sound and Vision is one of the institutions which aims to objectively map the Dutch media landscape and highlight current developments from a media-historical perspective. The collection of the Netherlands Institute for Sound and Vision contains more than 1 million hours of cultural-historical, and audiovisual material. A large part of the collection is made available by Sound and Vision under open licenses. The public collection currently contains tens of thousands of items of audiovisual material and is available for creative reuse by third parties. This is also the case for the Open beelden platform.
Through its activities Het Nieuwe Instituut aims to increase the appreciation of the cultural and social significance of architecture, design and digital culture and to strengthen the interaction between these disciplines. In a period characterised by radical change, Het Nieuwe Instituut wants to moderate, stimulate and facilitate debate about architecture, design and digital culture through research and a public programme.
Het Nieuwe Instituut also manages the State Archives for Dutch Architecture and Urban Planning, with drawings, photos, posters and models from the archives and collections of Dutch architects and urban planners. In addition, there is an internationally oriented library open for public and available for research.
The IISH is a unique institute, serving science and society on a global scale. On an international level, the IISH generates and offers reliable information and insights about the (long-term) origins, effects and consequences of social inequality. To do so, the Institute has a research and a collections department. The IISH collections comprise archive, library and audio-visual material with a thematic emphasis on social and emancipatory movements. Moreover, by preserving the heritage of often oppressed social movements, the Institute serves the quality of the world's memory. With this work, the IISH hopes to contribute to a vibrant civil society.
We are not accepting any further applications at the moment.
For questions please refer to openarchief@beeldengeluid.nl
Keep your eyes on this website for announcements.
For reference, you can still read the open call text HERE
2019
The re-use of digital collections in museums and archives generates new narratives with potentially surprising and innovative forms. In 2019 Het Nieuwe Instituut and the Netherlands Institute for Sound and Vision invited three media artists to create new works based on the institutions’ digital collections; artist Guy Königstein, filmmaker Donna Verheijden and artist/designer Oana Clitan have each developed a media artwork that was exhibited at Het Nieuwe Instituut in November 2019.
Open Archief invites media makers and heritage organisations to debate the importance of creative reuse of heritage and the accessibility of online collections. Through an open call, three makers were selected to experiment with the possibilities of digital heritage collections in creative, technological and copyright-related ways. The expertise acquired through this talent development process was shared with makers and heritage professionals in various ways.
The media artists of 2019
Future news, official screen, Oana Clitan , 2019
In her project, Oana Clitan used the rhetoric of historical and current news broadcasting to speculate on how information will be presented in the future. The installation explores a scenario in which electrical devices are all damaged, so that it is impossible to produce new visual content. The only means of visual expression in this world is through scarce, salvaged archival material, which the government uses to inform citizens about the latest developments in the crisis.
Dear past, what would it take to throw you off balance?, Guy Königstein, 2019
An installation with photographs and film with spaces seemingly frozen in time, silent meeting rooms, empty staircases, dusty shelves, long corridors and closed doors. These materials provided the stage for uninvited visitors. Guy Köningstein assumed the role of one unexpected guest or harmless intruder, wandering through the archive’s maze in search of connections and ways of belonging. Opening drawers and files, he asked the question: ‘Dear past, what would it take to throw you off balance?
The Stolen Archive, Donna Verheijden, 2019
The Stolen Archive was a speculative thriller. The video installation by Donna Verheijden makes connections between the stories and events hidden in the archives of Het Nieuwe Instituut and the Netherlands Institute for Sound and Vision. Verheijden draws upon the collections as repositories of images, audio clips and objects that can be used as characters, props and sets.
For an overview of last year’s edition, click on this video by Marit Geluk.
A digital publication about Open Archief 2019 is available here (desktop version, Dutch only).
The Open Call for the 2020/21 edition of Open Archief is officially closed with over 190 applications received.
Over the next couple of weeks, the jury, which consists of the teams from Sound and Vision, Het Nieuwe Instituut and IISH, as well as external judges Pieter Paul Pothoven and Donna Verheijden, will go over the proposals and decide on the three awarded projects.
The announcement of the new artists will be made in early December.
Keep your eyes on this website for future news and if you have any questions get in touch with us at openarchief@beeldengeluid.nl
For reference, you can still read the open call text HERE
Open Archief 2020/21
After a moment of silence we’re happy to announce the new edition of Open Archief 2020/21. This year, Het Nieuwe Instituut and The Netherlands Institute for Sound and Vision are working together with the International Institute for Social History to stimulate the creative reuse of digital heritage. In the fall of 2020, Open Archief will invite three artists through an open call to comment, research and reflect upon the different themes of copyright.
New year, new theme
For this year’s edition of Open Archief we will focus on a specific theme, RE:SEARCH, which is meant to act as an arc over the project. It will be used as inspiration and can be explored from different angles. RE:SEARCH is meant to evoke a sense of playfulness, that flows from archival research - which is both responsive and reactive but also explorational and directed.
Symposium Announcement
In order to increase the spread of knowledge and insights from Open Archief, we decided to facilitate an international symposium, to be held in 2021. To make this possible, we have successfully completed a funding application with Pictoright, the funds of which will be directly used to realize the symposium. This symposium will focus on three topics, namely Re:Use, Re:Search and Copyright. It is a multidisciplinary event that aims to bring together professionals from various fields (image makers, artists and professionals in the field of heritage and copyrights) and to share knowledge and insights on the topic of artistic reuse of heritage. The aim is also to present this knowledge to a wider audience and to have it critically assessed by these professionals, interested parties and institutions.
New partners
We are excited to be joined by the International Institute for Social History (IISH) who will be the third partner and help shape the new and future editions of Open Archief. The IISH is joining us to offer their expertise with regard to their collections as well as assisting with curatorial and research guidance for the new residents. But also to listen to and learn from new users!
Keep an eye out on the website! In the upcoming months we will update you with more information about the open call and the rest of the programme.
Open Archief. Installatie van Oana Clitan. Foto Johannes Schwartz.
Wat bewaren we en voor wie? Welke betekenis geven we aan ons erfgoed en hoe verandert die door de tijd heen? Met andere woorden: wie heeft er toegang tot het verleden en welke verhalen worden er met het collectiemateriaal verteld? En mag dat materiaal zomaar in een hele nieuwe context worden gebruikt en daarmee een hele nieuwe betekenis krijgen? Dit zijn enkele van de vragen die in het project Open Archief aan de orde kwamen. Een terugblik op dit project is nu te downloaden voor dekstop en mobiel.
Marit Geluk
Afgelopen maanden zijn Guy königstein, Oana Clitan en Donna Verheijden de collecties ingedoken van Het Nieuwe Instituut en Beeld en Geluid. Er is veel geleerd over het omgaan met copyright, open collecties, zoeken binnen een archief en het maken van nieuwe werken met archiefmateriaal. Uit deze periode zijn drie bijzondere werken ontstaan. Kan je niet wachten om dit te zien? Vanaf 14 november zijn deze werken te bewonderen bij Het Nieuwe Instituut! De How Do You Do zal op 28 november plaatsvinden. Hier kunnen makers en erfgoedinstellingen met elkaar in gesprek gaan over creatief hergebruik van erfgoedcollecties, dit programma start om 15:30 tot 18:00. Aansluitend is er een Thursday Night Live! programma waarin de makers hun werk presenteren en worden geinterviewd.
Marius Schwarz
Het Nieuwe Instituut en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid hebben in het kader van het project Open Archief kunstenaar/designer Oana Clitan, kunstenaar Guy Königstein en filmmaker Donna Verheijden geselecteerd om uit de open toegankelijke, digitale collecties van beide instituten nieuw, autonoom mediawerk te ontwikkelen. Tijdens Dutch Design Week presenteren zij hun werk voor het eerst in het openbaar.
In de tentoonstelling van Open Archief in het Van Abbemuseum presenteren de makers de volgende werken:
Future news, official screens
Oana Clitan
Oana Clitan neemt in haar project een voorschot op de manier waarop informatie in de toekomst gepresenteerd zou kunnen worden. Ze maakt daarvoor gebruik van de retoriek van nieuwsuitzendingen van vroeger en nu. De installatie gaat uit van een scenario waarin het door het verval van elektronische apparatuur tijdelijk niet langer mogelijk is om nieuw beeld te produceren. In deze wereld is beperkt beschikbaar archiefmateriaal het enige medium waarmee ergens nog visueel uitdrukking aan kan worden gegeven. De overheid zet die schaarse behouden gebleven beelden in om haar burgers te informeren over de laatste ontwikkelingen in de crisis.
Dear past, what would it take to throw you off balance?
Guy Königstein
Stille vergaderruimtes, lege trappen, stoffige planken, lange gangen en gesloten deuren bieden als bevroren ruimtes uit vervlogen tijden een podium aan ongenode bezoekers. Guy Königstein neemt in zijn project de gedaante aan van zo’n onverwachte gast, onschadelijke indringer of verlegen geest, die op zoek naar verbinding en manieren om erbij te horen door het doolhof van het archief dwaalt. Hij trekt laden en bestandsmappen open en stelt het verleden de vraag: "Geliefd verleden, wat is er nodig om je uit balans te brengen?"
The Stolen Archive
Donna Verheijden
The Stolen Archive is een speculatieve thriller. De video-installatie legt verbindingen tussen de verhalen en gebeurtenissen die verborgen zijn in de archieven van Het Nieuwe Instituut en Beeld en Geluid. Beide collecties worden benaderd als een depot van beelden, audiofragmenten en objecten die worden ingezet als figuranten, props en sets.
Creatief hergebruik
Het Nieuwe Instituut beheert een van de grootste architectuurcollecties ter wereld en het archief van Beeld en Geluid bevat meer dan een miljoen uur aan historisch audiovisueel materiaal. Een groeiend deel van deze collecties wordt onder open licenties beschikbaar gesteld, waarmee ze onder meer inzetbaar zijn voor creatief hergebruik. Met Open Archief delen de instituten de mogelijkheden van digitale erfgoedcollecties met een nieuwe generatie makers. In het project staat het experiment met het online beschikbaar stellen en artistiek hergebruiken van digitaal erfgoed centraal, met ruimte voor uiteenlopende creatieve, technische en auteursrechtelijke interpretaties. Zulk hergebruik van digitale collecties in musea en archieven levert nieuwe verhalen in mogelijk verrassende, vernieuwende vormen op.
Open Archief bij Het Nieuwe Instituut
Aan de hand van een open call werden de drie makers voor Open Archief geselecteerd en uitgenodigd om in zeven maanden ieder een op zichzelf staand werk te ontwikkelen. Na afloop van deze eerste presentatie van de uitkomsten tijdens Dutch Design Week zijn ze van 14 november 2019 tot en met 26 januari 2020 ook te zien bij Het Nieuwe Instituut.
Meer informatie en tickets
Dutch Design Week
19 tot en met 27 oktober 2019
Open Archief is te bezoeken met een Dutch Design Week ticket.
Open Archief wordt mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van het Mondriaanfonds.
Inmiddels is het project Open Archief al in volle gang en zijn de makers druk bezig met hun exposities tijdens de Dutch Design Week en in Het Nieuwe Instituut. De afgelopen maanden zijn kunstenaar Guy Königstein, filmmaker Donna Verheijden en kunstenaar/designer Oana Clitan op onderzoek gegaan in de open, digitale collecties van beide instituten. Komend najaar laten ze hun werken op verschillende plekken en locaties zien. Ook gaan makers, professionals en beide instituten tijdens verschillende nevenactiviteiten dieper in op open collecties en de betekenis daarvan. Onder andere tijdens:
De Media Night (Dutch Media Week) op 10 oktober.
De Media Night is een gratis feest in Beeld en Geluid in Hilversum waar creatieve makers zich laten inspireren. Guy Königstein, Donna Verheijden en Oana Clitan presenteren daar hun work-in-progress.
De Dutch Design Week van 19 – 27 oktober in het Van Abbemuseum.
Tijdens de komende Dutch Design Week in Eindhoven is van de drie makers alvast een preview te zien in het Van Abbemuseum.
De ReUse Clinic op 7 november in Het Nieuwe Instituut.
Hoe kan je open collecties hergebruiken? Wat verstaan we eigenlijk precies onder open collecties? Experts van Open Nederland en Beeld en Geluid vertellen in deze clinic in het Nieuwe Instituut alles over auteursrechten, Creative Commons en gratis (her)gebruik van archiefmateriaal.
De Meet Up en de opening op 28 november in Het Nieuwe Instituut.
Op 28 november 2019 organiseren Het Nieuwe Instituut en Beeld en Geluid een meet-up waar we als makers en erfgoedinstellingen met elkaar in gesprek gaan over creatief hergebruik van erfgoedcollecties ter afsluiting van het project Open Archief.
Het programma start om 15:30 en duurt tot 18:00. Aansluitend is er een Thursday Night Live! programma waarin de makers hun werk presenteren en worden geïnterviewd.
Hergebruik van digitale collecties van musea en archieven levert nieuwe verhalen in mogelijk verrassende, vernieuwende vormen op. Toch vinden makers en archieven elkaar nog slecht. Met het project Open Archief werken Het Nieuwe Instituut en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid samen om creatief hergebruik van digitale erfgoedcollecties te stimuleren. Niet alleen onze collecties maar ook die van tal van andere instituten kan je online terug vinden.
Wil je zelf aan de slag met al dit moois? Maar weet je niet waar je moet beginnen? Open Archief heeft een overzicht gemaakt van online Nederlandse (open) erfgoed collecties die je zelf kunt bekijken, deze kan je downloaden via de link hieronder. Onderdelen van deze collecties zijn publiek domein of beschikbaar onder een open licentie. Dit materiaal kan dus vrij gebruikt worden om nieuwe werken mee te maken.
Samen met Open Nederland organiseert Beeld en Geluid een clinic waar we je laten zien wat voor moois er beschikbaar is en vooral ook wat je er mee kan en mag. We leren je de basics van open licenties. Hoe mag je open materiaal gebruiken en hoe publiceer je je nieuwe werk? Daarnaast laten we een aantal mooie werken zien waarin archiefmateriaal gebruikt is.
Op 10 oktober is er een ReUse Clinic bij Beeld en Geluid in Hilversum.
Op 7 november is er een ReUse Clinic bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam.
De vijfde Open Archief sessie in Het Nieuwe Instituut was op veel vlakken een spannende aangelegenheid. Niet alleen presenteerden de drie makers op 5 september 2019 hun eerste ideeën en ontwerpen voor de tentoonstelling, ook ging de nieuwe website online, gemaakt door Marius Schwarz en François Girard-Meunier.
Het archief is de sleutel tot het hiernamaals
Het middagprogramma werd door Dirk Vis geopend. Vis studeerde Beeld & Taal aan de Rietveld Academie en Design aan het Sandberg Instituut. Hij publiceerde in kleine oplage Bestseller (2009) en het e-book Reality-essay (2017). Hij doceert ook kunsttheorie aan verschillende kunstacademies, is schrijver, maakt fictie, columns, scenario’s en essays en hij is redacteur van het literaire tijdschrift De Gids.
Tijdens de vijfde sessie van Open Archief sprak hij onder andere over de manier waarop de mens data verzamelt en bijhoudt, welke stappen daarin de afgelopen jaren zijn genomen en vooral ook welke digitale voetstappen we als mens achterlaten. Hij vergeleek een wolk die “als kleine dauwdruppels sporen achterlaat” met iCloud, de dienst die ervoor zorgt dat er allerlei data, zoals contacten, agenda’s en documenten, opgeslagen worden op een server (namelijk, de cloud). Alle bestanden worden automatisch gesynchroniseerd met andere apparaten. Als er iets op eén apparaat wordt veranderd, worden alle andere automatisch bijgewerkt. Allerlei soorten informatie worden dus bewaard, net als bij een archief wat volgens Vis een plek is waar men opslaat.
Net als bij iCloud, waar informatie eindeloos wordt opgeslagen en waar men, door die informatie, als het ware voor eeuwig doorleeft, wordt deze informatie haast onsterfelijk. De vraag is of een archief en daarmee de maker of verzamelaar van dat archief ook onsterfelijk wordt. In Vis’ optiek fungeert het archief als een soort sleutel voor het hiernamaals.
Presentatie van de makers
Zoals eerder gezegd was deze vijfde sessie spannend om meerdere redenen: de makers presenteerden hun eerste concepten en ontwerpen voor de tentoonstelling ‘Open Archief’ tijdens de Dutch Design Week (19-27 oktober) en voor de expositie in Het Nieuwe Instituut (vanaf 14 november).
Beeldmaker Donna Verheijden heeft in haar proces gebruikt gemaakt van de collectie van beide instituten. Haar werk The Stolen Archive gaat dieper in op de vraag wat je precies aan materiaal moet stelen voordat het geheel ophoudt met bestaan.
Guy Köningstein heeft veelvuldig onderzoek gedaan in de collectie van Het Nieuwe Instituut. Hij heeft allerlei foto’s uit het archief verzameld en deze achter elkaar in een video gezet. Hier overheen is zijn eigen stem gemonteerd. De combinatie van archieffoto’s en de verhalen van Guy geven de bestaande afbeeldingen een hele andere betekenis. Hij maakt als het ware personages van de ruimtes die afgebeeld zijn. Van de interventies die hij doet, legt Guy een eigen archief aan.
Oana Clitan speelt met het idee van beelden produceren en archiefmateriaal aanleggen. In haar utopische (of distopsiche?) wereld is het niet meer mogelijk om nieuw beeldmateriaal te maken. Wat voor invloed heeft dit op de mens? En op de wereld? Wat gebeurt er als ‘oud’ archiefmateriaal wordt gebruikt om nieuws te vertellen?
Voor de uiteindelijke presentaties is nog wat geduld nodig. De makers gaan de komende tijd hard aan de slag met de invulling en inrichting van de tentoonstellingen.
Richard Vijgen (1982) was als mentor aanwezig bij de vierde sessie. Richard is een ontwerper en kunstenaar. Zijn Design Studio for Contemporary Information Culture doet onderzoek naar nieuwe strategieën om grote verhalen in big data te vinden. Richard maakt interactieve datavisualisaties en installaties variërend van microscopisch tot architecturaal in schaal. Ook is Richard docent Information Design and Information Spaces aan ArtEZ hogeschool voor de kunsten. Richard lichtte eerst enkele van zijn projecten toe, waaronder White Spots en The Deleted City.
Richard Vijgen, White Spots – A Journey to the Edge of the Internet, a collaboration with Bregtje van der Haak and Jacqueline Hassink, 2016.
De White Spots app is een tool die mensen bewust maakt van de elektromagnetische wolk waar wij allen in leven en vertelt over de toenemende dichtheid van de digitale wereld. Met de White Spots wordt er verwezen naar de schaarse plekken op aarde zonder verbinding met internet. De kaart maakt deze White Spots zichtbaar en nodigt gebruikers uit om er echt of virtueel naartoe te reizen en die ervaring met anderen te delen.
Richard Vijgen, The Deleted City 2.0, 2012.
The Deleted City is de digitale versie van Pompeï. Oftewel: een interactieve opgraving waarin je kunt dwalen door een episode van de recente online geschiedenis. Geocities gaf de eerste internetgebruikers een ruimte om hun eigen homepage te bouwen. Voordat Geocities zou sluiten in 2009 is een digitale backup gemaakt.
Richard ging vanuit zijn eigen perspectief in gesprek met de drie makers. Zo is Donna geïntrigeerd door de gebouwen nabij de Nederlandse kust. Een interessante strategie is hier gaande, maar het blijft een mooi mysterie. Zou een non-lineaire thriller een nieuw thema kunnen zijn? Het werk van Oana bevindt zich in de toekomst, zo’n 100 jaar van nu. Maar wat scheidt de toekomst van het nu, wat is het fundamentele verschil? Guy vraagt zich af wat het betekent om een archief te hebben, wat de criteria zijn om iets in dit archief te plaatsen. Volgens Richard begeeft Guy zich persoonlijk in het archief, dit is een interessant en verfrissend perspectief aangezien het structureren van een archief over het algemeen vrij formeel is en juist onpersoonlijk.
Op 25 juni was het tijd voor de tweede excursie, ditmaal begaven we ons in het Collectiegebouw van EYE. Mark Paul Meyer (senior curator EYE) vertelde ons meer over het Artist in Residence programma en Irene Heen (manager digitale presentatie EYE) over Jan Bot. Jan bot is een computerprogramma dat dag en nacht experimentele films creëert door het matchen van materiaal uit de vroege jaren 20 met hedendaagse trends en gebeurtenissen.
Impression of Jan Bot at work
Copyright stond centraal tijdens deze excursie. Iedereen die iets creëert krijgt namelijk copyright. Maarten Zeinstra (Open Nederland) verklaarde de geheimen van copyright. Zo is Copyright gebonden aan de sterfdatum van de maker, niet aan het werk. Copyright kan af en toe ook een vreemd fenomeen zijn. Dit is zeker het geval bij de selfie gemaakt door een aap. De fotograaf heeft de situatie gevormd, maar de aap is degene die de foto nam. Daarom is er besloten dat er bij dit werk geen sprake is van copyright.
Twee dagen later, namelijk op 27 juni 2019 vond de derde sessie van Open Archief plaats onder leiding van externe expert Dirk Vis (1981). Hij is schrijver en maakt fictie, columns, scenario’s en essays. Ook is Vis docent kunsttheorie. Voor verfilmingen van zijn teksten is hij tevens werkzaam als art director. Hij is altijd bezig met het beeld van zijn teksten. Daarnaast is Vis redacteur van literair tijdschrift De Gids en oprichter van De Internet Gids.
Janelle Monáe, Pynk (feat. Grimes), regisseur: Emma Westenberg, WMG, 2018
De Gids is het oudste literaire en algemeen culturele tijdschrift van Nederland. Literatuur, filosofie, sociologie, beeldende kunst, politiek, wetenschap en geschiedenis komen allemaal aan bod in De Gids. Ook een leuk weetje is dat De Gids ebooks beschikbaar stelt waar je zelf het aankoopbedrag kan bepalen. Deze ebooks vallen overal tussen, het is geen fictie, maar ook geen non fictie, het is te lang voor in het blad maar het is te kort voor een boek. Zo vinden deze verhalen hun weg naar De Gids. Dirk Vis heeft samen met zijn vrouw meegedaan aan een reality televisieprogramma. In zijn ebook onderzoekt hij de onzekere scheidslijn tussen fictie en werkelijkheid. Dirk kijkt zelf dus helemaal geen tv, maar ineens bevindt hij zich te midden van al deze gekkigheid zonder privacy. Kan het worden van een personage in je eigen leven ook een glimp van verlossing bevatten? Je leest het in Het Reality Essay van Dirk Vis. Op dit moment is Dirk Vis bezig met zijn eigen archiefonderzoek. Beelden die terugkomen in dit onderzoek vinden hun oorsprong in de erotische kunst. Zo komt ook Janella Monáe ter sprake met het nummer PYNK, waarin ze een ode brengt aan het vrouwelijk geslachtsorgaan.
Vervolgens is het tijd voor Dirk Vis om onze makers te leiden in de zoektocht genaamd open archief. Iedere maker vindt zijn eigen inspiratie in de collecties van Beeld en Geluid en Het Nieuwe instituut, heeft zijn of haar eigen verhaal te vertellen en bovenal een eigen sterke mening. Hoe maak je die belangrijke keuzes in je proces, hoe weet je wat de juiste keuze is en bovenal hoe kan je je eigen ideeën interpreteren? Zo is Donna tijdens haar onderzoek gestrand op een oude oorlogsbunker die nu gebruikt wordt als filmarchief van Beeld en Geluid. Tijd lijkt stil te staan in de bunker. Het mysterie van deze bunker trekt zeker de aandacht. Wat is hier gebeurd? Kan een geheim zich schuilhouden in deze bunker? Soms zit het mysterie hem juist in de duidelijkheid. Des te duidelijker, hoe mysterieuzer iets wordt. Oana zit nog middenin het mysterie dat technologie heet. Hoe gaan wij om met technologie? Hoe kijken we naar technologie? Wat is de representatie van technologie in het nieuws? Zijn we bang voor technologie of wordt het gerepresenteerd als onze verlossing? Kunst is een manier om dingen ondersteboven te keren. Guy onderzoekt hoe hij het verleden zichzelf toe kan eigenen. Hoe kan je mensen in je eigen geconstrueerde verleden uitnodigen? Deze minimalistische aanpak zou volgens Dirk Vis aantonen hoe er gefilterd wordt, dit zou vervolgens kunnen leiden tot een nieuw archief met een meer gelimiteerd doel. In dit proces zou Guy een eigen alter ego nodig hebben. Guy archiveert op deze wijze zijn eigen alter ego.
In onze digitale samenleving is het voortbouwen op creatieve producties van anderen gewoongoed. Vooral in de internet- en remixcultuur wordt veel materiaal continue hergebruikt. Deze manieren van creatieve creaties zijn tegenwoordig gewoon, maar strikt genomen zijn ze niet toegestaan zonder toestemming van de rechthebbende vanwege de auteurswet.
Elke eigen intellectuele creatie van de maker van een literair of artistiek werkt krijgt automatisch een monopolie op deze creatie. Als maker mag je andere uitsluiten een kopie van je werk te maken, je werk openbaar te maken en het werk aan te passen.
Culturele erfgoedinstellingen zien het steeds vaker als hun missie om niet alleen het erfgoed te beheren en toegankelijk te maken, maar er ook voor te zorgen dat anderen met dit erfgoed aan de slag kunnen gaan. Hiermee krijgen zij een faciliterende rol in een samenleving waarbij de maatschappelijke en culturele discussie en uitingen steeds vaker bestaan uit remixes van werken van anderen.
Beeld en Geluid is al enkele jaren actief bezig om hun erfgoed nieuw leven te geven door gifjes te maken van hun open collecties. Onze cultuur erfgoed vormt dan het ruwe materiaal waarop voortgebouwd wordt en nieuwe waarde krijgt door de inspiratie die zij vormen. Beeld en Geluid heeft meer dan 350 gifjes geüpload op Giphy, die al meer dan 350 miljoen keer zijn bekeken. Dit is een publiek die dit materiaal gedurende hun eerste exploitatie waarschijnlijk nooit heeft gehad.
Dit is mogelijk door actief collecties open te stellen. Door op zoek te gaan naar publiek domein materiaal – materiaal waar het auteursrecht verlopen is – stimuleren zij hergebruik van erfgoed. Ook wanneer het auteursrecht nog niet verlopen is proberen erfgoedinstellingen actief op zoek te gaan naar toestemming voor algemeen hergebruik. Vaak bieden de instellingen tegenwoordig bij inname van nieuwe acquisities om het materiaal onder een Creative Commons-licentie beschikbaar te stellen.
Met een Creative Commons-licentie geeft de rechthebbende aan iedereen ter wereld toestemming om het werk te verspreiden en vaak om het voort te bouwen op het werk. Hierdoor ontstaat een actieve hergebruik cultuur met erfgoed dat we de traditioneel niet goed gebruiken. Het erfgoed van onze ouders. Het erfgoed van onze over-overgrootouders is vaak niet meer auteursrechtelijk beschermd.
Hierdoor verzorgen de erfgoedinstellingen een belangrijke rol in de digitale samenleving. Zorgen voor een levendige uitwisseling van ideeën, culturele creaties en creatieve producties om zo verder te bouwen op de vele schouders die ons erfgoed dragen.
Wat hebben de opnames uit 1986 van een jonge LL Cool J die nog bij zijn oma woont en de opnames van de nasmeulende brand van het Paleis voor Volksvlijt in 1929 met elkaar gemeen? Naast het visuele inkijkje die beide opnames geven in een verloren stuk cultuurgeschiedenis, is het correcte antwoord natuurlijk: beide opnames zullen tot het einde der tijden gearchiveerd blijven in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid!
Beeld en Geluid beheert naast het archief van de Nederlandse Publieke Omroep, waar onder andere de eerder genoemde LL Cool J te bewonderen is in Big Fun in the Big Town (1986, VPRO, Bram van Splunteren) een prachtige rijkdom aan schatten die open hergebruikt kunnen worden! Deze rijkdom wordt al sinds 2009 op een open manier gedeeld via www.openbeelden.nl en er worden elk jaar weer meer schatten uit het verleden aan toegevoegd.
De grootste collectie op Open Beelden bestaat uit de opnames van het Polygoon journaal en behelst meer dan 950 uur aan materiaal. De Polygoon journaals in deze open collectie beslaan een groot aantal decenia, te weten van 1921 tot en met 1987. Of je nou benieuwd bent naar de inventieve vindingen op het gebied van huishoudelijke apparatuur uit de jaren 1950’ of als je erg graag wil zien hoe het testen van speelgoed er in 1979 aan toe ging, het is hier allemaal slechts een muisklik vandaan!
De leeuwentemmer brengt ons bij een andere prachtige open collectie van Beeld en Geluid, namelijk de meer dan 2.300 natuurfilms van de Stichting Natuurbeelden! Deze collectie, gefilmd tussen 1999 en 2017, laat het schoon van de Nederlandse natuur en haar inwoners zien. Van zoetwaterkreeften tot een heuse Lynx met een konijn in zijn bek, het is allemaal te hergebruiken onder een open Creative Commons licentie!
De tweede meeting van Open Archief vond plaats op dinsdag 21 mei 2019. Julia van Mourik, directeur van The One Minutes Foundation en stichting Lost & Found, was aanwezig als externe expert. The One Minutes produceert en distribueert video’s van één minuut vanuit een artistiek uitgangspunt. Hierdoor geven zij mensen een stem en maken ze nieuwe verbindingen; een internationaal platform om te creëren en te verbinden. Kernwaarden zijn artisticiteit, authenticiteit, democratie en diversiteit. Er worden series samengesteld met het werk van andere mensen. Hoe dit nou precies werkt? Een kunstenaar maakt een open call waarin zij mensen uitnodigen om hun film van één minuut in te sturen. Vervolgens beweegt de kunstenaar zich als curator door deze werken en maakt hier een selectie uit – zij kunnen daarbij ook werken selecteren uit de collectie van The One Minutes (15.000 videos). De series bestaan uiteindelijk uit een aantal One Minutes van verschillende makers, die bij elkaar ongeveer een half uur duren. De series onderzoeken onze perceptie van en onze verhouding met bewegend beeld en zijn een eclectisch scala van proposities over hoe we denken in het medium van bewegend beeld. The One Minutes Collectie is onderdeel van de collectie van Beeld en Geluid.
Samen met de drie makers, externe expert Julia van Mourik en het Open Archief team werden wij door Maarten Brinkerink vanuit Beeld en Geluid (Expert publieksparticipatie en Innovatieve Toegang) meegenomen in de wereld van copyright. Dit werd gedaan aan de hand van enkele stellingen, namelijk: “Just like privacy, copyright doesn’t exist online”, “Cultural heritage is free to use for everyone” en “Everyone is allowed to copy my work”. Bij het creëren van nieuwe werken aan de hand van bestaande werken komt namelijk meer kijken dan je in eerste instantie zou denken. Hoe zit het met de rechten van het bestaande werk en de maker? Maar ook hoe wil jij als nieuwe maker het nieuwe werk open stellen? De drie makers kregen hier de ruimte om hun eigen opvattingen te ontwikkelen omtrent copyright en het openstellen van hun eigen werk. Een opvatting die hieruit voortkwam was als volgt: “Cultural heritage is memory that we pass on to someone else. It’s not about the rights, it’s about the bureaucracy of keeping the rights of the few.”
Vervolgens werden de projecten van de drie makers grondig door de externe expert Julia van Mourik besproken. Oana is erg geïntegreerd door beelden met een dystopische sfeer. Ze is bezig met het opzetten van een inventaris door te zoeken naar beelden van machines en fabrieken. Guy houdt zich bezig met vragen zoals hoe hij zich kan positioneren ten opzichte van deze culturele instituten als een buitenlander en kunstenaar en wat het betekent om werk eigen te maken. Het viel Guy op dat veel beelden een bepaalde lading bevatten terwijl hij het niet geladen verleden zou willen gebruiken. In zijn onderzoek neemt hij de rol aan van een curator. Donna begeeft zich middenin het proces van het creeren van een film over een film die niet gemaakt mag worden. Een interessante link die gemaakt werd was die met The McGuffin van Hitchcock. Zo kan er in een film bijvoorbeeld een koffer zijn die erg belangrijk is, maar niemand weet wat er nou precies in die koffer zit. Dus iedereen vraagt zich af: “What is inside of the suitcase?”
Wat gebeurt er als drie makers een nieuw autonoom mediawerk creëren uit twee ‘open’ archiefcollecties? Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Het Nieuwe Instituut werken voor het project ‘Open Archief’ samen om hergebruik van digitale collecties te stimuleren. Toen ik, Clara Stille-Haardt, werd gevraagd om vanuit mijn functie als archivaris bij Het Nieuwe Instituut mee te werken aan dit project werd ik meteen enthousiast maar tegelijkertijd ook sceptisch. Één vraag kwam gelijk in mij op: hoe stel je de omvangrijke collectie van Het Nieuwe Instituut met 1,4 miljoen tekeningen, 300.000 foto’s, 70.000 boeken en duizenden maquettes beschikbaar voor creatief hergebruik?
De eerste stap was het bepalen van de speelruimte. Hoe ‘open’ is de collectie van Het Nieuwe Instituut eigenlijk en hoe wordt dit beschikbaar gesteld aan de makers? Samen met mijn collega Petra van der Ree hebben wij in eerste instantie kritisch gekeken naar de digitale collectie en de rechten die hieraan verbonden zijn. Het Nieuwe Instituut mag het materiaal in de collectie beschikbaar stellen aan derden, maar het niet hergebruiken of aanpassen tenzij het materiaal behoort tot het publieke domein. Dat is het geval wanneer het auteursrecht vervallen is, omdat de maker van het werk langer dan zeventig jaar dood is. Dit betekent dat de archieven uit de tweede helft van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw in aanmerking komen voor creatief hergebruik. Denk hierbij aan de architecten P.J.H. Cuypers (o.a. Centraal Station Amsterdam, Kasteel de Haar en het Rijksmuseum), de Amsterdamse School architecten (o.a. Michel de Klerk) en enkele architecten van het Nieuw Bouwen (o.a. Johannes Duiker).
De speelruimte werd met deze selectie duidelijk afgebakend maar zorgde ook voor nieuwe vraagstukken met betrekking tot ‘open data’. Hoe ga je bijvoorbeeld om met foto’s en correspondentie binnen deze ‘open’ dossiers? Hierin bevindt zich voornamelijk werk van andere makers zoals de fotograaf of een auteur van een brief. Het archief van H.P. Berlage bijvoorbeeld. Dit archief is inmiddels publiek domein maar er bevindt zich een brief in zijn archief die door de architect H.Th. Wijdeveld is geschreven. Het archief van laatstgenoemde auteur/architect behoort nog niet tot het publiek domein. Kortom, om vragen met betrekking tot auteursrechten en ‘open data’ in de toekomst goed te kunnen beantwoorden, is bewustwording nodig.
Tijdens de eerste kennismakingsbijeenkomst, met de drie makers en het projectteam, in Het Nieuwe Instituut, werd mij gevraagd om een introductie te geven op de collectie in het Rijksarchief van Nederlandse Architectuur en Stedenbouw. Ik heb gekozen om de essentie van het archief te laten zien, de originele stukken en de intrinsieke samenhang van de verschillende onderdelen van het archief. Juist de originele drager laat de artistieke kwaliteit zien en ook het gebruik van verschillende papiersoorten, tekentechnieken en de schaal hiervan is zo fascinerend aan onze collectie.
Meubelontwerp uit het schetsboek van P.J.C. Klaarhamer, 1903-1906. Inventarisnummer: KLAA194, Collectie Het Nieuwe Instituut.
Ook de uiteenlopende documenten die worden verzameld van het ontwerpproces maakt de collectie uniek. Naast museale tekeningen, foto’s en maquettes bevatten de archieven ook schetsboeken, stalenboeken, productcatalogi, werktekeningen, correspondentie, affiches en objecten. Twee voorbeelden hiervan zijn de schetsboeken waar de architect P.J.C. Klaarhamer zijn eerste ideeën voor een stoelencollectie tekende en de ingekleurde presentatietekeningen van J.F. Staal voor een kantoorgebouw aan de Damrak. In deze dossiers zijn alle schaalniveaus vertegenwoordigd. De bouwtekeningen maar ook ontwerpen voor een deurklink, het meubilair, stoffen, behang en zelfs de tuin!
Presentatietekening van J.F. Staal voor het kantoor en magazijn ‘De Utrecht’ op de Damrak te Amsterdam, 1902. Inventarisnummer: STAXpf9.1, Collectie Het Nieuwe Instituut.
Ontwerptekening van J.F. Staal voor een deurklink voor het kantoor en magazijn ‘De Utrecht’ op de Damrak te Amsterdam, 1902-1905. Inventarisnummer: STAXpf9.9, Collectie Het Nieuwe Instituut.
Technische tekening van J.F. Staal voor het kantoor en magazijn ‘De Utrecht’ op de Damrak te Amsterdam, 1904. Inventarisnummer: STAXpf9.8, Collectie Het Nieuwe Instituut.
Met deze rijkdom aan ‘open’ archief voor handen ben ik heel benieuwd naar het onderzoek van de makers en hoe zij omgaan met enerzijds de grenzen van de ‘open data’ en anderzijds de verbinding tussen de beeldtaal uit het verleden en het creëren van een nieuw mediawerk.
Auteur: Clara Stille-Haardt (archivaris/conservator, Het Nieuwe Instituut)
Open Archief is van start! Al tweemaal hebben de kunstenaars elkaar mogen ontmoeten, namelijk tijdens de Kick-off op 8 april en de eerste sessie op 25 april.
Maandag 8 april was het tijd voor de Kick-off van Open Archief bij Het Nieuwe Instituut. De drie makers, bestaande uit: Oana Clitan, Donna Verheijden en Guy Königstein, ontmoeten elkaar en het team van Open Archief. Vluchtig hebben zij ook kennis gemaakt met de collecties van Beeld en Geluid en Het Nieuwe Instituut. Tijdens de werkperiode zullen de makers in het diepe duiken en aan de slag gaan met de open delen van de collecties. Wat is de definitie van open nou precies? Open data en content kan vrij gebruikt, aangepast of gedeeld worden door iedereen en voor elk doel (www.opendefinition.org). Geleidelijk in het proces zullen de makers ontdekken wat het precies betekent om met open collecties te werken. De werkperiode heeft de vorm van een talentontwikkelingstraject en biedt ruimte aan onderzoek, experiment en productie. De makers krijgen tijdens de werkperiode ondersteuning van medewerkers van de instituten en externe partners. De externe partners bestaan uit Elki Boerdam, Julia van Mourik, Dirk Vis en Richard Vijgen.
Clara Stille-Haardt gaf een kijkje in de collectie van Het Nieuwe Instituut. Speciaal voor het project Open Archief is er uitgezocht welke architecten langer dan 70 jaar geleden zijn overleden, wiens werk zich in de collectie van Het Nieuwe Instituut begeven. Het materiaal van deze architecten is allemaal gedigitaliseerd en opengesteld voor hergebruik. Klik hier om meer te lezen over de open collectie van Het Nieuwe Instituut.
De open collectie van Beeld en Geluid werd verder toegelicht door Harry van Biessum. Vervolgens vertelde hij ook meer over de collectie op openbeelden.nl. Hoe er in deze collecties gezocht kan worden wist Harry tot in detail te vertellen. Hij liet zien welke subcollecties er zijn binnen openbeelden, waaronder de NSB-collectie en de collectie natuurbeelden. Binnen de audiocollectie liet Harry onder andere de collectie van veldopnames uit Nederland, geluiden die zijn opgenomen voor hoorspelen, en opnames van Radio Oranje uit de Tweede Wereldoorlog horen.
Oana Clitan, Donna Verheijden en Guy Königstein verdiepen zich ondertussen verder in alle mogelijkheden die beide open collecties bieden en laten zich hierdoor inspireren.
What images have you seen so far, Elki Boerdam
Op 25 april kwamen de makers, het team van Open Archief en de externe expert Elki Boerdam bijeen. Elki Boerdam is sinds 2011 actief als image researcher. In haar werk onderzoekt, analyseert en herschikt ze bestaande beelden. Zo onderzoekt ze de betekenis van het beeld in nieuwe context. Elki werkt als freelance beeldredacteur voor de Volkskrant en werkt momenteel o.a. aan het project de Input Party; een archief en onderzoeksproject over hoe associatieve beeldarchieven onderdeel worden van het werkproces van makers. In 2013 deed ze mee aan het project Open Media Art, een voorloper van Open Archief waarin mediamakers een nieuwe kunstwerk maakten met de open collectie van Beeld en Geluid. Elki heeft hiervoor enorm veel beelden uit de open collectie van Beeld en Geluid gezien, maar ook bewerkt. Ze experimenteerde met de beelden en zocht naar beeldrijm. Passen beelden goed bij elkaar? Dan plaatste Elki deze beelden naast elkaar. Vervolgens creëerde ze een tegenstelling door expliciet oude beelden uit het archief naast nieuwe beelden van YouTube te plaatsen. Dit resulteerde in een video-installatie met twee schermen met de naam What images have you seen so far (zie afbeelding hierboven).
Tijdens de sessie werd uitgebreid gesproken over zoeken in de open collecties van Het Nieuwe Instituut en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Ook vertelde de makers hoe ze van start zijn gegaan aan hun project en wat voor materiaal ze zo al tot nu toe gevonden hebben in de archieven. Er werd ook gekeken naar het hergebruik van beeldmateriaal van anderen, hier werd uitgebreid over gesproken. Zo is een beeld voor Elki zoals verf voor een schilder, het materiaal waarmee je een kunstwerk maakt.
Foto’s: Marwan Magroun
Guy Königstein, Negotiation, 2019. Based on a fragment from Bijenmarkt, Polygon-Profility, 1951, Creative Commons – Attribution-Share Alike
Guy Königstein, His/story, 2019. Based on a fragment from Hoe werkt de postcheque en girodienst?, Polygon-Profility, 1976, Creative Commons – Attribution-Share Alike
Staircase in the Social Hall of the passenger-ship D.S.M Dempo, 1929. Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Architect Kromhout W. / Archief (KROM), inv. nr. KROM-84-22
Guy Königstein, Decision-making, 2019. Based on a fragment from Demonstratie tegen uitbreiding ultra centrifuge fabriek, Polygon-Profility, 1978, Creative Commons – Attribution-Share Alike
Guy Königstein, Scenes of Crime, 2019. Experiment with inverted photographs from the archive of architect K. P. C. de Bazel. Collection of Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Archief (BAZE)
Guy Königstein, 2019. Sketch for projection on a photograph from the archive of architect H.P. Berlage. Collection of Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Archief (BERL)
Trans Europe Express [TEE] Modellen, plaster model by Bout-van Blerkom, Elsebeth (architect), Werkspoor (opdrachtgever), Bout-van Blerkom, Elsebeth (maquettebouwer), 1953/1957. Objectnummer: MAQV591.03, Collectie Het Nieuwe Instituut.
